Thị trường giáo dục miền Bắc Việt Nam 2025

Toàn cảnh thị trường giáo dục

Hệ thống giáo dục Việt Nam trải dài từ mầm non đến đại học và đào tạo nghề. Tại miền Bắc, Hà Nội dẫn đầu cả nước về quy mô và chất lượng giáo dục: năm học 2023–2024, Hà Nội có 2.913 trường mầm non, tiểu học, trung học (tăng 39 trường so với năm trước) với gần 2,3 triệu học sinh và ~130.000 giáo viên (Năm học 2023-2024, Hà Nội dẫn đầu cả nước về chất lượng giáo dục - Báo VietnamPlus). Nhiều tỉnh phía Bắc cũng mở rộng quy mô trường học để đáp ứng dân số trẻ. Theo thống kê GD&ĐT 2021–2022, quy mô đào tạo ĐH toàn quốc là ~2,15 triệu sinh viên. Khu vực Đồng bằng sông Hồng (bao gồm Hà Nội) chỉ chiếm ~23,5% dân số nhưng đóng góp ~39,9% sinh viên đại học cả nước (Đông Nam Bộ có tỉ lệ sinh viên đại học cao nhất), cho thấy miền Bắc chiếm ưu thế lớn trong giáo dục ĐH.

Tuy nhiên, biến động dân số là thách thức. Tỷ suất sinh thấp liên tục (2024 chỉ 1,91 con/phụ nữ) đang làm giảm dần số trẻ em sinh ra (Vietnam’s birth rate among lowest in Southeast Asia - VnExpress International). Dù một số vùng miền núi phía Bắc (như Hà Giang) vẫn có tỷ lệ sinh trên mức thay thế (2,34 con ở khu vực Bắc Trung bộ–Vùng núi phía Bắc) (Vietnam’s birth rate among lowest in Southeast Asia - VnExpress International), xu hướng chung là giảm mạnh. Trong ngắn hạn, số học sinh ở các tỉnh giàu tiềm năng (Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hải Phòng…) vẫn duy trì cao nhờ tốc độ công nghiệp hóa. Giáo dục nghề cũng được đẩy mạnh để đáp ứng nhu cầu lao động: nhiều trường cao đẳng nghề ở phía Bắc liên kết với doanh nghiệp đào tạo kỹ thuật viên, kỹ sư thực hành cho các nhà máy.

Bảng: Một số chỉ tiêu chính của thị trường giáo dục

Xu hướng mới trong giáo dục

• EdTech và học trực tuyến: Thị trường công nghệ giáo dục (Edtech) tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh. Theo Báo cáo Sách Trắng EdTech 2024, tổng quy mô thị trường Edtech Việt Nam đạt ~5 tỷ USD với tốc độ CAGR ~25% (Thị trường ứng dụng học trực tuyến trước cơ hội mở rộng quy mô - Tạp chí Kinh Tế Sài Gòn). Giáo dục trực tuyến dự kiến đạt doanh thu ~364,7 triệu USD vào 2024, riêng các nền tảng học trực tuyến ~228,7 triệu USD (Overview of the EdTech market in Vietnam - Edtech Agency) (Vietnam’s EdTech Sector: Trends, Opportunities, and Challenges). Nhiều startup và quỹ đầu tư đổ vào lĩnh vực này: năm 2023 có khoảng 200 triệu USD được đầu tư vào các startup EdTech Việt (như EQuest, Elsa, Teky, MindX…) (Overview of the EdTech market in Vietnam - Edtech Agency) (Thị trường ứng dụng học trực tuyến trước cơ hội mở rộng quy mô - Tạp chí Kinh Tế Sài Gòn). Internet phủ rộng (79% dân số dùng Internet, 168,5 triệu kết nối di động (Vietnam’s EdTech Sector: Trends, Opportunities, and Challenges)) cùng tích hợp AI trong các ứng dụng học tập (như Elsa Speak luyện phát âm) thúc đẩy mạnh xu hướng này.

• Mô hình học kết hợp (Hybrid): Các chuyên gia cho rằng hình thức kết hợp học truyền thống (offline) với công nghệ (online) đang lên ngôi. Ngay cả ở mảng ngoại ngữ, EdTech không thay thế hoàn toàn lớp học trực tiếp mà bổ trợ cho nhau (Thị trường ứng dụng học trực tuyến trước cơ hội mở rộng quy mô - Tạp chí Kinh Tế Sài Gòn). Ví dụ, các trung tâm ngoại ngữ lớn (Apollo, AMES) đang tích hợp nền tảng trực tuyến để kèm học sinh ở nhà. Mô hình này giúp học sinh linh hoạt học bất cứ nơi đâu, đồng thời duy trì tương tác trực tiếp theo nhóm khi cần (Thị trường ứng dụng học trực tuyến trước cơ hội mở rộng quy mô - Tạp chí Kinh Tế Sài Gòn).

• Học song ngữ/quốc tế: Nhu cầu học song ngữ (Việt–Anh, Việt–Trung, Việt–Nhật…) gia tăng. Chính phủ và các tỉnh đang mở rộng chương trình dạy tiếng Anh từ bậc tiểu học. Các trường chuyên đầu ngành cũng phát triển chương trình song bằng quốc tế. Ví dụ, năm học 2024–2025, Hà Nội triển khai 4 lớp 10 chương trình song bằng (tú tài Việt Nam + bằng A-level Anh) tại Trường THPT Chu Văn An và Hà Nội–Amsterdam (Năm 2024, Hà Nội tuyển 4 lớp 10 đối với chương trình song bằng tú tài | Giáo dục Việt Nam). Cùng với đó, nhiều trường quốc tế (Nord Anglia, RMIT, BIS, Viet-Sing, VNIS…) thu hút học sinh khu vực Đông Bắc.

• Phát triển kỹ năng mềm và STEM: Chương trình giáo dục mới chú trọng phát triển năng lực tự học, tư duy phản biện và kỹ năng xã hội. Nội dung STEM (khoa học – công nghệ) được tích hợp từ cấp tiểu học. Trong năm học 2021–2023, các trường tiểu học đã triển khai hơn 88.000 tiết học STEM cho học sinh (Overview of the EdTech market in Vietnam - Edtech Agency). Nhiều mô hình giáo dục sáng tạo (dạy theo dự án, học bằng thực hành) được áp dụng rộng rãi. Trên thị trường, các khóa học phát triển kỹ năng mềm (lãnh đạo, làm việc nhóm, tư duy thiết kế…) cho học sinh và sinh viên ngày càng phổ biến, mặc dù số liệu cụ thể còn ít.

Bảng: Một số chỉ số thị trường EdTech và chi tiêu giáo dục (Việt Nam)

Hành vi phụ huynh và học sinh, mức độ chi tiêu

Nhìn chung, phụ huynh miền Bắc (đô thị lớn và cả nông thôn) rất chú trọng đầu tư giáo dục cho con cái. Theo khảo sát của FiinGroup và Q&Me, tại các thành phố lớn, gia đình dành trung bình ~47% ngân sách cho giáo dục và mức chi này tăng ~7% mỗi năm giai đoạn 2017–2022 (Rural Vietnamese parents pour money into children’s English education - VnExpress International). Hơn nữa, 54% trẻ em Việt Nam tham gia các lớp học thêm 2–3 buổi/tuần, chủ yếu ở môn tiếng Anh (cả trong và ngoài giờ) (Rural Vietnamese parents pour money into children’s English education - VnExpress International).

Kể cả ở khu vực nông thôn miền Bắc, phụ huynh cũng “chịu chi” cho giáo dục. Ví dụ, ông Kim Thai ở Vĩnh Phúc chấp nhận đưa con đi hơn 10km đến trung tâm Anh ngữ ở thành phố và đã chi hơn 240 triệu đồng cho khóa học tiếng Anh (Rural Vietnamese parents pour money into children’s English education - VnExpress International). Theo cô Phạm Thị Minh Phương (giám đốc tuyển sinh Ocean Edu – Vĩnh Phúc), ngày nay cả những gia đình lao động thu nhập thấp cũng đều cho con học tiếng Anh thường xuyên quanh năm thay vì chỉ hè như trước đây (Rural Vietnamese parents pour money into children’s English education - VnExpress International). Nhìn chung, mức chi tăng dần theo độ tuổi: gia đình sẵn sàng đầu tư từ mầm non (tiếng Anh sớm, phát triển tư duy) đến cấp THPT (lớp luyện thi đại học, chương trình quốc tế), thậm chí du học. Nhóm học sinh giỏi, học sinh chuyên được đầu tư nhiều vào ôn luyện và thi học sinh giỏi.

Các mô hình phát triển mạnh

• Trung tâm kỹ năng và ngoại ngữ: Nhiều trung tâm tư nhân chuyên về rèn kỹ năng cho học sinh phát triển mạnh. Ví dụ, Teky, MindX đào tạo lập trình – STEM cho trẻ em từ 4–18 tuổi; Apax Leaders, AMA dạy tiếng Anh và kỹ năng lãnh đạo. Ngoài ra, các chuỗi ngoại ngữ lớn như Apollo/Amity, ILA, AMES, YOLA, Ocean Edu tiếp tục mở rộng khóa học linh hoạt (offline + online) để phục vụ nhu cầu đột biến sau dịch. Các trung tâm luyện thi IELTS, TOEFL (Britain, IDP, BC Việt Nam) cũng cạnh tranh khốc liệt.

• Startup giáo dục và EdTech: Các công ty khởi nghiệp giáo dục (EQuest, VTC Academy, Kyna, Topica Edtech Group…) phát triển mạnh mảng học trực tuyến, MOOC và đào tạo kỹ năng nghề nghiệp. Nhiều ứng dụng học tiếng Anh qua AI (ELSA Speak) hay gia sư trực tuyến (VuiHoc của Viettel) được đầu tư hàng chục triệu USD. Ngoài ngôn ngữ và K-12, các startup cũng nhắm vào mảng đào tạo nghề kỹ thuật số (ví dụ TechKids, Edmicro dạy coding) và phát triển nội dung dạy kỹ năng mềm.

• Mô hình học tập kết hợp (hybrid): Phối hợp giữa học trực tiếp và công nghệ đang được nhiều tổ chức áp dụng. Ví dụ, các lớp học trực tuyến của hệ thống HOCMAI, ViettelStudy được bổ sung khóa ôn luyện offline hoặc ngược lại. Thậm chí một số trường quốc tế (Học viện Anh quốc BIS, Hanoi Academy) sử dụng hệ thống LMS để học sinh vừa học tại trường, vừa tự học trực tuyến theo lịch. Mô hình này được đánh giá “tối ưu” vì vừa giữ tương tác trực tiếp, vừa tận dụng công nghệ (Thị trường ứng dụng học trực tuyến trước cơ hội mở rộng quy mô - Tạp chí Kinh Tế Sài Gòn).

Thị phần và cạnh tranh

Thị trường giáo dục miền Bắc có sự phân chia giữa khối công lập và tư nhân. Về cơ bản, giáo dục công lập (do Nhà nước quản lý) chiếm áp đảo về quy mô. Ví dụ, riêng Hà Nội có khoảng 2.913 trường (công và tư) (Năm học 2023-2024, Hà Nội dẫn đầu cả nước về chất lượng giáo dục - Báo VietnamPlus), phần lớn là trường công. Tại bậc phổ thông, các trường chuyên, trường điểm của công lập như Chuyên Hà Nội–Amsterdam, Chu Văn An, THPT chuyên Bắc Giang, chuyên Hải Phòng… chiếm tiếng tăm. Trong khi đó, giáo dục tư thục (mầm non, song ngữ, quốc tế) đang mở rộng nhờ nhu cầu chất lượng cao. Hàng loạt trường quốc tế/song ngữ (Nord Anglia, RMIT, BIS, VNIS, Trường Đức Trí…) và chuỗi trường Việt Nam ưu tiên ngoại ngữ (Vinschool, Thăng Long Academy, Hanoi Academy…) thu hút đông học sinh.

Tại bậc ngoại ngữ và kỹ năng, thị trường cạnh tranh khốc liệt giữa các trung tâm lớn. Ví dụ, thị phần luyện thi và tiếng Anh bổ trợ tập trung ở các thương hiệu nước ngoài và liên doanh (IDP, BC Việt Nam, ILA, Apollo/Amity, AMES, YOLA…), trong khi các nhà cung cấp nội địa (VUS, Yola, Edmicro, ViettelStudy…) ngày càng đa dạng.

Ở đại học, miền Bắc tập trung nhiều trường uy tín nhất Việt Nam. Theo Bộ GDĐT, vùng Đồng bằng sông Hồng (phần lớn ở Bắc) có ~44,26% số trường ĐH cả nước và ~39,86% tổng sinh viên ĐH (Đông Nam Bộ có tỉ lệ sinh viên đại học cao nhất). Các trường hàng đầu gồm ĐHQGHN, ĐHSP Hà Nội, ĐHKHTN, ĐH Kinh tế Quốc dân, Học viện Ngân hàng… với hàng chục nghìn sinh viên mỗi trường. Các trường ĐH tư mới hơn như FPT, Phenikaa, Logos, HVKTQS (Phương Đông) chiếm thị phần nhỏ nhưng đang gia tăng. Sự cạnh tranh thể hiện qua tuyển sinh: ĐH công lập lấy điểm cao, trong khi các trường tư, đặc biệt liên kết quốc tế, cạnh tranh bằng học bổng và chương trình đặc thù.

Cơ hội đầu tư và phát triển sản phẩm/dịch vụ

• EdTech và nền tảng học tập số: Với thị trường EdTech tăng trưởng vượt trội (Overview of the EdTech market in Vietnam - Edtech Agency) (Thị trường ứng dụng học trực tuyến trước cơ hội mở rộng quy mô - Tạp chí Kinh Tế Sài Gòn) và chính sách cấm dạy thêm trực tiếp (Thông tư 29/2024) thúc đẩy học sinh sử dụng ứng dụng học trực tuyến (Thị trường ứng dụng học trực tuyến trước cơ hội mở rộng quy mô - Tạp chí Kinh Tế Sài Gòn), việc phát triển nền tảng học online (học lập trình, tiếng Anh, ôn thi, tư vấn du học) rất tiềm năng. Đặc biệt, giải pháp AI cá nhân hóa học tập, quản lý lớp học/học sinh trực tuyến hay VR/AR trong dạy học (mô phỏng thực hành) là xu hướng còn nhiều chỗ trống.

• Giáo dục ngoại ngữ và song ngữ: Nhu cầu học tiếng Anh và ngoại ngữ khác vẫn tăng cao (Rural Vietnamese parents pour money into children’s English education - VnExpress International) (Rural Vietnamese parents pour money into children’s English education - VnExpress International). Các sản phẩm – dịch vụ phục vụ trẻ em và học sinh như ứng dụng học tiếng Anh tương tác, chương trình du học tại chỗ, hoặc chuỗi trung tâm đa ngôn ngữ tại tỉnh/thị (kể cả vùng nông thôn) còn nhiều cơ hội. Đặc biệt, mô hình trường học song ngữ (Việt-Anh, Việt-Trung…) và các chương trình song bằng sẽ thu hút đầu tư, khi phụ huynh ngày càng coi đây là lợi thế nghề nghiệp cho con.

• Đào tạo STEM, kỹ năng nghề: Nhiều cơ hội đầu tư vào trung tâm/nền tảng dạy STEM (robot, IoT, khoa học) cho học sinh. Công ty công nghệ (Samsung, ViewSonic…) đã cung cấp thiết bị cho “trường học thông minh” tại Việt Nam (Overview of the EdTech market in Vietnam - Edtech Agency); điều này mở ra thị trường cho giải pháp công nghệ lớp học, nhà trường (AI camera, bảng tương tác, lưu trữ đám mây như Viettel Cloud, AWS) (Overview of the EdTech market in Vietnam - Edtech Agency). Ngoài ra, đào tạo nghề công nghệ cao (IT, tự động hóa) và kỹ năng mềm cho học sinh – sinh viên (giải quyết vấn đề, sáng tạo, quản lý dự án) cũng là lĩnh vực hứa hẹn.

• Giáo dục mầm non và du lịch học đường: Dân số miền núi đông học sinh, nhưng cơ sở vật chất còn thiếu thốn. Đầu tư trường mầm non đạt chuẩn tại các tỉnh Bắc Bộ (kết hợp tiếng Anh sớm) hoặc chương trình du lịch – giáo dục (trải nghiệm dân tộc tại Sapa, Hạ Long…) có thể tạo đột phá.

Tóm lại, miền Bắc Việt Nam với dân số trẻ, thu nhập tăng và đầu tư công mạnh cho giáo dục (Năm học 2023-2024, Hà Nội dẫn đầu cả nước về chất lượng giáo dục - Báo VietnamPlus) (Vietnam’s birth rate among lowest in Southeast Asia - VnExpress International), đang có sức cầu cao về các sản phẩm-dịch vụ giáo dục chất lượng. EdTech, ngoại ngữ, STEM và giải pháp đào tạo tích hợp công nghệ là những hướng đầu tư nổi bật trong khu vực này.

Nguồn tham khảo: Số liệu và thông tin được trích từ Báo cáo EdTech Việt Nam 2024 (Overview of the EdTech market in Vietnam - Edtech Agency) (Thị trường ứng dụng học trực tuyến trước cơ hội mở rộng quy mô - Tạp chí Kinh Tế Sài Gòn), các bài viết chuyên đề giáo dục (Năm học 2023-2024, Hà Nội dẫn đầu cả nước về chất lượng giáo dục - Báo VietnamPlus) (Rural Vietnamese parents pour money into children’s English education - VnExpress International) (Năm 2024, Hà Nội tuyển 4 lớp 10 đối với chương trình song bằng tú tài | Giáo dục Việt Nam) và thống kê của Bộ Giáo dục & Đào tạo (Đông Nam Bộ có tỉ lệ sinh viên đại học cao nhất) (Vietnam’s birth rate among lowest in Southeast Asia - VnExpress International).